اسلام آباد – 24 – سيپٽمبر (اي پي پي) وزيراعظم عمران خان چيو آه?? ته طالبان امن لاءِ آمريڪا جا حصيدار ٿي سگهن ٿا، آمريڪا اف??انستان ۾ نئين حڪومت سان گڏجي گڏيل مفادن ۽ علائقائي استحڪام کي فروغ ڏئي سگهي ٿو، اف??انستان کي تڪرارن ۽ اڳوڻين حڪومتن جي ناڪامين جي ڪري انساني بحران درپيش آه??، پرامن اف??انستان پاڪستان جي مفاد ۾ آه??، جنهن سان واپار ۽ ترقياتي منصوبن جون نيون راهون کلي وينديون، چئن ڏهاڪن جي جنگ ۽ تڪرار اف??انستان جي معيشت، معاشري ۽ سياست تي تباهه آڻيندڙ اثر وڌا آه??، آمريڪا، چين ۽ روس سڀني کي گڏجي اف??انستان جي نئين سر تعمير ۾ حصو وجهڻو پوندو، پاڪستان اف??انستان جي ٻين پاڙيسري ملڪن سان گڏجي نئين اف??ان حڪومت کي تسليم ڪرڻ جو فيصلو ڪندو، ڀارت آمريڪي اسٽريٽج مفادن جي تڪميل لاءِ ڪڏهن به چين جو مقابلو نٿو ڪري سگهي،
ڪالهه مشهور آمريڪي اخبار نيوز ويڪ کي انٽرويو ۾ وزيراعطم چيو ته آمريڪي فوجين جي نڪرڻ کانپوءِ طالبان گذريل 40 سالن ۾ پهريون ڀيرو پوري ملڪ تي ڪنٽرول حاصل ڪيو آه??، جنهن سان پوري اف??انستان ۾ سيڪيورٽي قائم ٿيڻ جي ??مي?? پيدا ٿي وئي آه??، هن چيو ته اف??انستان کي اڳوڻين حڪومتن جي ناڪامي جي ڪري انساني بحران درپيش آه?? ان کي ت??جي??ي بنيادن تي حل ڪرڻ گهرجي. ان کانسواءِ اسان جا اف??انستان ۾ موجود دهشتگرد گروپن خاص طور تي ٽي ٽي پي کي بي اثر ڪرڻ لاءِ ڪابل ۾ عم??دارن سان گڏجي ڪم ڪرڻ جي ضرورت آه??، هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته پاڪستان ۽ آمريڪا ٻنهي کي اف??انستان ۾ دهشتگردي کي روڪڻ جي ضرورت آه??، ان مقصد لاءِ اسان کي انساني بحران کي منهن ڏيڻ ۽ معاشي بحالي جي حمايت حاصل ڪندي اف??انستان جي استحڪام ۾ مدد لاءِ تعاون ڪرڻو پوندو. هن چيو ته يقينن ڪابل مان فوري آمريڪي فوج جي نڪرڻ سان منفي اثر پيا آه?? تنهن هوندي به آمريڪا اف??انستان مان رضاڪاراڻا طور تي پنهنجون فوجون واپس گهرايون آه?? ان لاءِ مون کي نٿو لڳي ته ان سان آمريڪا جي ساک متاثر ٿي آه??. جيستائين چين جو سوال آه?? جيڪڏهن چين اف??انستان کي اقتصادي امداد جي آڇ ڪئي ته يقينن اف??ان عوام ان کي قبول ڪندو.
عمران خان چيو ته طالبان سي پيڪ منصوبي ۽ چين سان ويجها لاڳاپا رکڻ جي آجيان ڪئي آه?? تنهن هوندي به اف??انستان ۾ انساني امداد فراهم ڪرڻ جي اف??انستان جي بحالي ۽ نئين سر تعمير ۾ حصو وجهڻ ۽ دهشتگردي تي قابو پائڻ تي تعاون ڪري اف??انستان ۾ اسان اهم ۽ مثبت ڪردار ادا ڪري سگهي ٿو. دوها امن عم?? دوران آمريڪا طالبان سان ورڪنگ رليشن شپ قائم ڪئي جڏهن ته فوج جي نڪرڻ واري عم?? دوران آمريڪا ۽ طالبان جي وچ ۾ سڌو سنئون تعاون هو، مون کي يقين آه?? ته آمريڪا اف??انستان ۾ نئين حڪومت سان گڏجي گڏيل مفادن ۽ علائقائي استحڪام کي فروغ ڏئي سگهي ٿو، اف??انستان جي نئين حڪومت کي تسليم ڪرڻ بابت هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته طالبان هڪ عبوري حڪومت قائم ڪئي آه?? ۽ ان ۾ ڪو به شڪ ناهي ته بعد ۾ مستقل حڪومتي ڍانچي جو اعلان ڪندا. پاڪستان ان ڳالهه جو پابند آه?? ته هو اف??انستان ۾ اصل (ڊي فيڪٽو) عم??دارن سان رابطا رکي ته جيئن هن پاڙيسري ملڪ ۾ معاشي ۽ انساني تباهي ۽ دهشتگردي کي وڌڻ ويجهڻ کان روڪي سگهجي، وزيراعظم چيو ته هڪ ڀيرو ڪابل ۾ حڪومت جو پوري ملڪ تي ڪنٽرول قائم ٿي وڃي ته اها قانوني طور تي تسليم ٿيڻ جي اهل ٿي وڃي ٿي، پاڪستان اف??انستان جي ٻين پاڙيسرين سان گڏجي نئين حڪومت کي تسليم ڪرڻ جي حوالي سان ڪنهن فيصلي تي پهچڻ تي ت??جي?? ڏيندو، هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته يقينن اف??انستان ۾ حقيقت ۾ اهڙا دهشتگرد گروه موجود آه?? جن اف??انستان جي تڪرار مان فائدو کڻندي اتي پناهه ورتي، پاڪستان کي اف??انستان مان دهشتگردي خاص طور تي ٽي ٽي پي جي خطري جي باري ۾ تمام گهڻي ڳڻتي آه??، جن اف??انستان جي سرزمين تان ڪجهه دشمن ڳجهين ايجنسين جي سرپرستي ۽ مدد سان پاڪستان جي خلاف هزارين حملا ڪيا،
وزيراعظم چيو ته ٽي ٽي پي پاڪستان ۾ ڪم ڪندڙ چيني شهرين تي وڌيڪ حملن جي ذميدار رهي آه??، شايد انهن کي ايسٽ ترڪمانستان اسلامڪ موومينٽ جو تعاون به حاصل هجي، پاڪستان اف??انستان جي عم??دارن سان گڏجي ٽي ٽي پي ۽ ٻين دهشتگردي کي اف??انستان مان ڪاروايون ڪرڻ کان روڪڻ لاءِ گڏجي ڪم ڪندو. هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته پاڪستان اف??انستان مان دهشتگردن جي خطرن تي ضابطو آڻڻ لاءِ هڪ جامع نقطه نظر کي فروغ ڏيڻ چاهي ٿو ان سلسلي ۾ اسان آمريڪا سميت عالمي برادري سان تعاون ڪنداسين. وزيراعظم چيو ته اسان سمجهون ٿا ته ڀارت کي آمريڪي فوجي مدد ۽ نام نهاد ڪواڊ جو مقصد چين جو رستو روڪڻ آه??، ان حڪمت عم??ي جي حوالي سان پاڪستان جو پنهنجو نقطه نظر آه??، اسان جي نظر ۾ آمريڪا اف??انستان ۾ نئين حڪومت سان گڏجي گڏيل مفادن ۽ علائقائي استحۡڪام کي فروغ ڏئي سگهي ٿو، ڀارت آمريڪي اسٽريٽجڪ مفادن جي تڪميل لاءِ ڪڏهن به چين جو مقابلو نٿو ڪري سگهي، ڀارت پاران وڏي انگ ۾ هٿيارن جي خريداري جو مقصد ڏکڻ ايشيا ۾ پنهنجو راڄ قائم ڪرڻ ۽ خاص طور تي پاڪستان کي ڌمڪائڻ آه??. هن چيو ته ڀارت سڄي فوجي صلاحيتن مان 70 سيڪڙو چين نه پر پاڪستان خلاف مقرر ڪئي آه?? ان جي لاءِ پاڪستان کي ڀارت جي جديد ترين هٿيارن ۽ ٽيڪنالاجي جي فراهمي جي باري ۾ خدشا جائز آه??، ڏکڻ ايشيا ۾ هٿيارن جي ڊوڙ تڪرارن جي امڪانن کانسواءِ هندستان ۽ پاڪستان ٻنهي کي سماجي اقتصادي ترقي ۽ پنهنجي ماڻهن جي ڀلائي ۾ سيڙپڪاري کان هٽائي ڇڏيندي. پاڪ چين اسٽريٽجڪ لاڳاپن جي حوالي سان هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته چين سان پاڪستان جا لاڳاپا 70سال پراڻا آه?? جيڪي اقتصادي، فني، فوجي ۽ ٻين شعبن تي ٻڌل آه??. ان پوري عرصي ۾ پاڪستان هڪ ئي وقت آمريڪا سان به ويجها لاڳاپا رکيو اچي، حقيقت ۾ اهو پاڪستان ئي هو جنهن پهريون ڀيرو 1971ع ۾ آمريڪا ۽ چين کي ملايو هو. اسان چين سان پنهنجي اسٽريٽجڪ حصيداري ڪو به سبب نٿا ڏسو جيڪو آمريڪا سان تعاون تي ٻڌل لاڳاپن تي اثر انداز ٿئي. اسان سمجهون ٿا ته آمريڪا ۽ چين جي موجوده دشمني غير ضروري ۽ ٻنهي عالمي طاقتن جي خلاف آه??، ٻنهي طاقتن جي وچ ۾ تعاون ٻنهي لاءِ لاڀائتو هوندو ۽ انهن بي شمار عالمي مسئلن کي حل ڪرڻ لاءِ ضروري آه?? جيڪي اسان کي درپيش آه??، اسان ??مي?? ڪريون ٿا ته بيجنگ ۽ واشنگٽن ٻئي تمام جلد هڪ ئي نتيجي تي پهچندا.
شنگهائي تعاون تنظيم جي حوالي سان هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته اسان ايس سي او کي علائقائي تنظيم طور انتهائي اهميت ڏيون ٿا. ايس سي او سمٽ ۾ مون اف??انستان جي موجوده صورتحال جي باري ۾ پاڪستان جو نقطه نظر پيش ڪيو ۽ اف??انستان جي موجوده صورتحال جي ڪري خطي کي درپيش چئلينجن کي منهن ڏيڻ لاءِ امڪاني رستي جي نشاندهي ڪئي. هن چيو ته جيڪڏهن ڀارت پاڪستان سان لاڳاپن ۾ مثبت رويو اختيار ڪري ٿو ته ايس سي او ايشيائي کنڊ جي ان وڏي علائقي ۾ استحڪام ۽ خوشحالي کي فروغ ڏيڻ لاءِ هڪ مفيد پليٽ فارم طور تي ڪم ڪري سگهي ٿو، سي پيڪ بابت هڪ سوال جو جواب ڏيندي وزيراعظم عمران خان چيو ته چين پهرين ئي سي پيڪ جي ڇٽي هيٺ تقريبن 25 ارب ڊالر جي سيڙپڪاري ڪري چڪو آه??، جڏهن ته 20 ارب ڊالر ماليت جا اضافي منصوبا پڄاڻي جي ويجهو آه?? ان کانسواءِ وڌيڪ 25 ارب جا منصوبا پائيپ لائين ۾ آه?? جيتوڻيڪ ڪورونا جي ڪري ڪيترن ئي منصوبن تي ڪم سست ٿي ويو آه?? پر سي پيڪ جا مقصد شيڊول موجب حاصل ڪيا پيا وڃن ۽ مستقبل ۾ انهن تي عم??درآمد تيز ٿي ويندو.
عمران خان چيو ته پاڪستان آمريڪا ۽ جي 7 جي بهتر بنيادي تعمير جي قدم جي آجيان ڪري ٿو تنهن هوندي به ان کي چين جي ”بيلٽ اينڊ روڊ انيشيٽو“ جي مقابلي ۾ نٿا ڏسون، هي هڪ اهڙو قدم آه?? جيڪو انفرااسٽرڪچر ۽ ٻين منصوبن جي تعمير ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگهي ٿو. هي قدم اسرندڙ ملڪن کي پنهنجي ترقياتي مقصد ۽ پائيدار ترقي جا هدف حاصل ڪرڻ جي قابل بڻائڻ لاءِ اهم آه??، آمريڪا جي دهشتگردي جي خلاف جنگ ۾ ڪ??مي??بي ۽ ناڪامي جي حوالي سان هڪ سوال جو جواب ڏيندي وزيراعظم چيو ته 11/9 جي ذميدار تنظيم القاعده اف??انستان ۾ ختم ٿي چڪي آه??. جنهن جو وڏو سبب گذريل 20 سالن ۾ پاڪستان آمريڪا جو دهشتگردي جي خاتمي لاءِ گڏيل تعاون آه??، تنهن هوندي به دهشتگردي جي بنيادي سببن، تڪرارن ۽ معاشي ۽ سماجي ناانصافي ختم ڪرڻ تي ڌيان ناهي ڏنو ويو جنهن جي نتيجي ۾ دهشتگرد گروهن جو نظريو ۽ بيانيو آفريڪا سميت دنيا جي ڪيترن ئي علائقن ۾ پکڙيو ۽ نيون دهشتگرد تنظيمون سامهون آيون، انهن کانسواءِ دنيا جي ڪيترن ئي حصن ۾ مسلم مخالف انتهاپسند تحريڪون ۽ دهشتگرد اڀريا آه??. اسان هندستان جي انتهاپسند هندو توا نظريي ۾ اهڙي طرح جي اسلاموفوبيا کي مضبوط ترين عنصر ڏسون ٿا جنهن والاريل ڪشمير جي مسلمانن ۽ 200 ملين هندستاني مسلمان اقليت جي خلاف رياستي سرپرستي ۾ دهشتگردي شروع ڪئي آه??، دنيا کي دهشتگردي جي نئين شڪل کي منهن ڏيڻ لاءِ هڪ نئين ۽ جامع دهشتگردي جي خاتمي جي عالمي حڪمت عم??ي جوڙڻ جي ضرورت آه??،
افغانستان مان آمريڪي فوج جي انخلا جي اثرن بابت هڪ سوال جي جواب ۾ وزيراعظم چيو ته چئن ڏهاڪن جي جنگ ۽ تڪرارن اف??انستان جي معيشت ۽ معاشري ۽ سياست تي تباهه ڪن اثر وڌا آه??، طويل جنگ جي خاتمي سان اف??انستان ۽ خطي ۾ امن، استحڪام ۽ ترقي آڻڻ لاءِ اڄ ??مي?? جي ڪرن پيدا ٿي آه??. هن چيو ته اف??انستان ۾ 20 سال جي فوجي مداخلت کانپوءِ عالمي برادري اف??انستان جي ماڻهن جي حوالي سان پاڻ کي ذميدارين کان آجو قرار نٿي ڏئي سگهي. ان کي اف??انستان سان ڳنڍيل رهڻو پوندو تنهن هوندي به اسان ??مي?? ڪريون ٿا ته اف??انستان کي انساني اقتصادي مدد، رابطا ۽ بنيادي ڍانچي جي منصوبن جي وسيلي مستحڪم ڪيو ويندو، جڏهن ته چين، آمريڪا ۽ روس گڏجي اف??انستان جي نئين سر تعمير ۾ حصو وجهڻو پوندو، وزيراعظم خبردار ڪيو ته جيڪڏهن اف??انستان جي اندر علائقائي رياستن ۽ عالمي طاقتن جي وچ ۾ دشمني برقرار رهي ته اها اف??انستان ۾ تشدد ۽ تڪرارن جي هڪ نئين دور جو آغاز ٿي سگهي ٿي. ان سان پناهگيرن جو نئون سمنڊ پيدا ٿيندا، اف??انستان مان دهشتگردي جو خطرو وڌي ويندو ۽ پوري خطي ۾ عدم استحڪام پيدا ٿيندو.
